Omringd door toehoorders houdt oud-archivaris van Dordrecht Jan van Dalen een toespraak …
Afbeelding 552_321444
- Collectie
- Gemeentelijke Prentverzameling
- Inventarisnummer
- 552_321444
- Beschrijving
- Omringd door toehoorders houdt oud-archivaris van Dordrecht Jan van Dalen een toespraak voor het geboortehuis van Johan de Witt, Grotekerksbuurt 21 en 23, bij de onthulling van een gedenksteen in de gevel van dat pand t.g.v. de 300-jarige herdenking van Johans geboortedag op 24-09-1925.
- Persoon
- Dalen, v.
- Geografie
- Dordrecht
- Straat
- Grotekerksbuurt
- Datum of periode
- 24-09-1925
- Auteur
- N.N.
- Beeldtype
- foto
- Trefwoorden
- archivarissen herdenkingsplechtigheden publiek / toeschouwers
toon op grote kaart
Goed om te weten: de plek kan afwijken van de werkelijke locatie (hij wordt automatisch gegenereerd).
6 reacties Commentaar van bezoekers
Was niks van mij bij Ad, gewoon een artikel uit de Dordrechtsche Courant van 24-9-1925 wat ik een beetje ingekort heb. Wil je alles lezen? Dan moet je hier naartoe: https://proxy.archieven.nl/46/53F5C3D3F4A8472183DA46E4D5B5D33B
Lips schrijft overigens dat de beide broers in het huis aan de Houttuinen geboren zijn. Archivaris J.L. van Dalen blijkt hier dus anders over te denken :) Ondanks de kritiek op het onderhoud van de 'de Witt -panden ' door de familie, hield hij hen hoog in ere :).
Hier staan wij voor de beide huizen, eenmaal bewoond door leden van het vermaarde Dordtsche geslacht der De Witten. Men kan helaas niet zeggen dat de nazaat deze Panden in eere gehouden heeft, maar dat is een verwijt. dat ons Nederlanders wel in het algemeen treft. Wij hebben over het algemeen zóó weinig historischen zin, leven zóó weinig in het verleden, dat wij ons niet er over bekommeren, of anderen ons van de mooiste herinneringen aan het verleden berooven. Sloopend Nederland is vooral na 1813 aan het werk getogen. Het heeft de steden van allerlei historische monumenten uit onzen bloeitijd ontdaan, deels onder de leuze: de nieuwe tijd eischt het, deels om winstbejag, Dordrecht heeft sedert 1833, toen hier de groote afbraak begon met de Riediikspoort, reden te over om mede te jammeren. Maar het jammeren baat niet. De moker graat onverpoosd voort en slaat nu hier dan daar. Ook deze beide panden zijn ten doode opgeschreven en misschien wordt het vonnis heel spoedig ten uitvoer gelegd. Treuren om het verlies van architectuur behoeft men hier niet, De huizen hebben in- noch uitwendig iets overgehouden van de deftigheid, die er voorheen moet gezeteld hebben. Reeds vóór menschenheugenis heeft men ze beroofd van hun oude inrichting en zelfs de herinnering, dat hier groote mannen geboren werden en geleefd hebben ging venloren. Zóózeer verloren, dat de gids in de Gevangenpoort te s-Gravenhage met onverstoorbaar gezicht aan de bezoekers kon verhalen, dat Mr. Cornelis de Witt op een der stijlen van zijn slaapstede in zijn woonhuis te Dordrecht zou gekrast hebben en dat op de plaats van dat woonhuis thans een Roomsch-Katholieke kerk staat! Nu, als men de krabbel in Den Haag met deze beide poovere gevels vergelijkt, moet men wel een sterk geloof in den gids hebben, om hem niet tegen te spreken. En wat de tweede inlichting betreft, op de plaats waar thans de Roomsch-Katholieke kerk staat, stonden voorheen panden, waarin in de tweede helft van de 18e eeuw Mr. Cornelis de Witt woonde: dat is dus honderd jaar na de beroemde broeders. Maar genoeg hierover. Onze eerste archivaris wijlen de heer A. v. d. Weg gevoelde zich indertijd verplicht, een onderzoek in te stellen naar het geboortehuis der De Witten en deelde het resultaat in zijn jaarverslag mede. Hij wees de hiernevens staande pakhuizen Groot- en Klein-Klundert aan, maar. . . . vergiste zich zooals mij later bij een hernieuwd onderzoek bleek. Dat was bij de schaarsche gegevens, waarover de heer Van de Weg beschikte niet kwalijk te nemen. Ik heb bij mijn nazoeken ook de overdrachtsregisters nageplozen en kwam tot het resultaat dat de twee huizen, waar wij nu voor staan, de huizen der De Witten zijn. In het eerste woonde o.a.. nog in 1652 Mr. Jacob de Witt, in het tweede Mr. Cornelis de Witt. De eerste vertrok in 1657 naar Den Haag en Mr. Cornelis trok de panden bijeen. Maar in 1625 woonde mr. Jacob de Witt in het derde huis van het straatje af. Ik behoef hier de verdere historie der huizen niet op te halen en wil alleen nog zeggen dat omstreeks 1700 reeds, de familie De Witt zich van beide huizen ontdaan heeft en dat deze toen geleidelijk aan in den minderwaardigen staat zijn gekomen waarin wij ze nu aanschouwen. Het huis van Mr. Jacob de Witt, waarin hij In de jaren 1620-1630 woonde en zijn houtkooperij dreef, die aan de Houttuinen bij de Spookgang uitkwam, wordt met zijn beide uitgangen vermeld in de geschiedenis van Tichelaar in 1672 toen deze voor het eerst den burgemeester Cornelis de Witt kwam spreken. Daar is ook de onderteekening van de herroeping van het Eeuwig Edict door De Witt geschied, daar werd hij op een Zondag uit weggevoerd naar Den Haag, om nooit weer terug te keeren. Mr. Jacob de Witt, gehuwd met Anna van den Corput, had verscheidene kinderen, alle geboren te Dordrecht en gedoopt en ingeschreven in het register der Gereformeerde gemeente, behalve Johan ….. Dus men zou kunnen beweren, Johan is niet te Dordt geboren of gedoopt. Ik zou zeggen: wel hier geboren en gedoopt, maar door verzuim niet ingeschreven, wat wel meer in dien tijd gebeurde. Ik zou daarvan merkwaardige staaltjes kunnen mededeelen, bijv. van den Dordtschen schilder Germain, die n.b. geboren heette op denzelfden dag als prins Willem III, dus 14 November 1650, maar in de hele maand is hij niet te vinden. Mr. Johan de Witt D o r d r a c e n u s, poorter van Dordrecht, ook nadat hij raadpensionaris van Holland geworden was. Zijn kinderen, buiten Dordt geboren, als Dordtenaars aangemerkt, terwijl zijn neef Nicolaas Vivien, op een reis zijner moeder van Dordt naar Den Haag geboren, later eerst moest genaturaliseerd worden. . . . . . wat wil men meer? In het huis, het derde, werden Johans eerste kreten in deze wereld gehoord, in dit huis heeft hij onder de moederlijke zorg en de tucht van een gestrengen vader, zijn jeugd doorgebracht, totdat hij naar Leiden ging om te studeeren, naar het buitenland om wat meer van de wereld te zien. En terwijl zijn broer Mr. Cornelis te Dordrecht met zijn vader het familiehuis in eere hield, woonde Mr. Johan in Den Haag, maar zijn hart, het blijkt uit de brieven aan zijn familie, zat in Dordt, Johan de Witt is een Dordtenaar in den volsten zin des woords en als zoodanig verdient hij door ons, Dordtenaars, geëerd te worden. Anderen mogen wijzen op zijn staatsmanswijsheíd, zijn groote burgerdeugd. hier eeren wij den grooten stadgenoot. Hij is onze glorie, voor nu en immer. En al is het huis. waar hij het levenslicht aanschouwde, slechts een caivaille, dat schaadt onze hulde niet: Wij willen toch den stadgenoot en den vreemdeling wijzen op de plaats waar de grootste staatsman van Holland geboren werd! En daarom liet de huldigingscommissie een gedenksteen aanbrengen in dit huis, een steen die zijn eereplaats zal behouden, ook al moet het oude huis voor een ander het veld ruimen. Die Steen is zooals de Raadpensionaris was, eenvoudig, geheel in overeenstemming met de degelijkheid van den persoon, maar uit dien eenvoud spreekt meer dan boekdeelen, de grootheid van onzen Johan de Witt. Ik verzoek U het doek te laten vallen, om het bewijs onzer wel late maar oprechte hulde aan de wereld te toonen, Ik heb gezegd. De burgemeester knipt hierna het koord door, waarop, onder licht applaus der aanwezigen het doek valt en de eenvoudige herdenkingssteen zichtbaar wordt.