Het Kruittoren of Minnebrugstoren op de Vest, gezien vanaf het Vrieseplein naar het …

15 reacties Commentaar van bezoekers

Ton Waalboer 1 jaar geleden

Ik vroeg me hier al eerder af waar het hier afgebeelde uurwerk is gebleven. Het antwoord erop heeft me nog niet bereikt, maar intussen weet ik wel waar het vandaan komt, namelijk van de in 1834 afgebroken vleeshal want toen werd het volgens Van Dalen "op den Minderbroederstoren (Kruittoren) aan de Vriezepoort geplaatst".

meld misbruik

Pim 1 jaar geleden

Mooi rapport Jeroen. Ik heb alleen dat stuk over die skeletten maar overgeslagen. Dat is mij altijd wat te morbide. Die schilderingen in de grafkelders vind ik dan wel weer interessant. En opgepikt dat funderen op huiden dus iets heel anders is dan wat ik dacht.

meld misbruik

Ton Waalboer 1 jaar geleden

Indrukwekkend Jeroen! Klopt het dat het gebied van het klooster vanaf de Voorstraat doorliep tot aan de Sarisgang? Ik meen dat onthouden te hebben van één van de artikelen die archivaris Van Dalen in de Dordrechtsche Courant geschreven heeft.

meld misbruik

Jeroen 1 jaar geleden

In het kader van de Minderbroeders moet ik voor alle volledigheid dan ook maar even wijzen op de uitwerking van het archeologisch onderzoek aldaar: https://drechtsteden.enl-mcs.nl/server/rest/services/DRD_archeologie/MapServer/0/524/attachments/324

meld misbruik

Ton Waalboer 1 jaar geleden

Tot 1572 zal iedereen zich wel aan de juiste uitspraak gehouden hebben, maar na het vertrek der Minderbroeders in dat jaar zal het menigeen worst geweest zijn. Er gaan eeuwen overheen, namen verbasteren, worden vergeten of verdwijnen volledig en dan helpt het ook niet erg wanneer er een hoop naslag door b.v.brand (1332:Schepenhuis/Tolbrug/Stadhuis) en plundering (beeldenstorm) verloren gaat.
================================================ https://proxy.archieven.nl/46/8DDC1AF3BDD34716951CBB1443D7739F ================================================ Dat de Vriesestraat, oorspronkelijk de 'Heer Hendrik Vriezestraat' heette zal niet algemeen bekend zijn bij de Dordtenaar en ook niet dat er i.i.g. al in 1250 een klooster en kerk was op en rond het voormalig Buytink gebied wat bewoond werd door Barrevoeter-Monniken van de orde van St. Franciscus en in de wandeling 'Broers' werden genoemd. Van Dalen schrijft hier verder over: "Zij gingen blootsvoets met lederen sandalen, gekleed in grauwe Caputien met ronde kappen en waren omgord met geknoopte zeelkoorden. Het klooster was een zeer uitgestrekt gebouw met bijbehoorende kerk, die grooter en fraaier was dan de Augustijnenkerk, en drie met traliën afgeschoten altaren had." Wanneer ik het artikel in onderstaande link verder lees, wordt ik er niet persé vrolijker van, van wat zich daar allemaal heeft afgespeeld. ================================================ https://proxy.archieven.nl/46/D3C944C5736C4D69937A7F0CA47C1FB0 ================================================ https://oud.drechtsteden.nl/download/files/fF9zY29wZT1zaXRlfGZpbGVPYmplY3Q9MTE3MzE1MjA2NXxfY2hlY2tzdW09YmFhMjA2OGMxYzE3OTUxMDExYWZiMjQzOTE4Y2ZmMjdhMDc1ZDQzMTE4MGFmNzZkMzBhYzhiZTgzYjJhN2VmN3w%3D/diep-13-middeleeuwse-beschilderde-grafkelders-opnieuw-onderzocht ================================================ https://proxy.archieven.nl/46/155F616FBBB447F5836CFB39967B656D ================================================ https://proxy.archieven.nl/46/509DD0DAD3174DC38BA5E1485DDA1BB1 ================================================ Nog één keertje dan ;-) ... De Minnebrugstoren was eveens van hoogen ouderdom en strekte weleer tot poort. In 1504 werd hij ingericht tot kruittoren. Hij bezat twee steenen overwelfde vertrekken, trappen als het huis Merwede en werd met ijzeren deuren gesloten. Het plein vóór den toren diende tot een der gerechtsplaatsen, die later verplaatst werden naar een veld in de Noord, het Galgenveld. De toren werd kort vóór het sloopen der ophaalbrug afgebroken. ================================================ https://proxy.archieven.nl/46/3D1E523A7ACE439E8BE12C8C07D080C3

meld misbruik

Pim 1 jaar geleden

Ton, wat een interessante artikelen. Met plezier gelezen. Ik vermoed dat alle gebezigde namen uiteindelijk correct zijn. Duidelijk is dat rond 1825 sprake is van een Minnebrug en dan zal de toren toen ook Minnebrugtoren genoemd zijn. Toen Dalen later iets over die toren schreef zal hij Balen er nog eens op nageslagen hebben en gezien dat die het over Mennebrugstoren had, vandaar zijn draai. En Minnebroerstoren (in welke spellingsvariant dan ook) lijkt me ook logisch omdat de toren aan het einde van de Minderbroedersstraat stond. Waarvan dan ook weer Mennebrug was afgeleid. Linksom of rechtsom, de naam van de toren refereerdein ieder geval altijd aan het klooster en soms ook aan een brug. Al met al vind ik sommige namen meer logisch dan anderen, maar ja als mensen 300 jaar geleden toch iets anders meenden te moeten zeggen, dan gaat de logica de deur uit. Die stadsuitbreiding vond ik ook wel interessant. Misschien bedoelde ze daarmee uitbreiding met verdedigingswerken. Het was tenslotte de 80-jarige oorlog toen. Militair zou het handig kunnen zijn om recht achter een poort vrije ruimte te hebben.

meld misbruik

J.de Korte 1 jaar geleden

Ha Tim/Ton, wat een brok informatie hebben jullie boven tafel gebracht. Echt fantastisch, bedankt! Ik zal e.e.a. nog nader doorlezen.

meld misbruik

Ton Waalboer 1 jaar geleden

Wow Pim! Daar ben je wel even ingedoken zeg! :)
Itz had wel smaak moet ik zeggen, van mij had het mogen blijven staan. Zou wel leuk zijn te achterhalen waar het uurwerk is gebleven wat Itz er dan kennelijk in heeft laten zetten en waar in de raadsvergadering van 8 juli 1871 een verzoek werd behandeld van "Haver Droeze c.s.‚ om bij de wegruiming van den kruidtoren in de Vriezestraat het zich daarop bevindende uurwerk weder in de nabijheid te plaatsen." Zie: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/2BE47DCD27354DB9BC51725421323BA7 =================================================================== Ca 30 jaar later heeft de Gemeente zich nog niet aan de belofte gehouden, blijkens een verzoek van de heer Dicke, zie 1e kolom onderop: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/44B60F4BE5334CFEB1D455365611484A =================================================================== Mr. J. J. Beyerman spreekt van de Kruijd Tooren in zijn artikel "Uit Dordrechts Verleden", zie : =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/E24DCED2C8CB46B4A147B241C038ADA2 =================================================================== Jan van de Maas heeft het over de Minnebrugstoren in 2 van zijn artikelen "Dordsche Schetsen", zie: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/510B4FFFEA084FE4A785DF47C1F160F9 =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/8ED0A8C4E03E4F41A5E430A6C3353CFD =================================================================== Zie ook de beschrijving in de advertentie "Verkoop tot Amotie bij Inschrijving": =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/D9657A90D7CD4B179A3360A749F5FCF6 =================================================================== De Kruittoren werd kennelijk tot het laatst toe werkelijk nog gebruikt voor de opslag van kruit. Een voorstel voor een nieuwe opslagplaats werd gedaan tijdens de gemeenteraadsvergadering van 15-08-1871. Zie derde kolom: https://proxy.archieven.nl/46/5F6995AD9672432DB55F9E799414E506 =================================================================== De regels ten aanzien van de veiligheid worden nog maar eens aangescherpt, zie: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/247420A1C16A4195840B221638777D5F =================================================================== De Raad der Stad Dordrecht bespreekt op 24-1-1807 de veiligheid van de Stads Kruidtoren n.a.v. een zich in Leiden afgespeelde ramp op 12-1-1807. Zie kolom 1: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/F848E7500B334C0AA328EEB5F1E5BAB5 =================================================================== De ramp te Leiden wordt 100 jaar later hier nog eens tegen het licht gehouden. Zie de 2 pagina's: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/EF6E8628CD2B47FDA459FF5A83C26D2C =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/C2E5091B7B9B4309800CE569875FF36F =================================================================== Jan van de Maas (archivaris J.J. van Dalen.) schrijft hier ook nog iets interessants over de toren. Nu noemt hij het de "Mennebrugstoren". Schrijffoutje? ... zetfoutje? ... ik weet het niet, maar hij schrijft hier ook iets interessants over het uurwerk. Bovendien gaat hij hier ook de stadspoorten af. Zie: =================================================================== https://proxy.archieven.nl/46/504140E695CA42BFA7FB8D0F41DDD6CF =================================================================== Daar je op de kadastrale kaart van 1825+ bij de brug op de kruising Vriesestraat en Binnengracht (Lenghenstraat) bij de brug "Minne Brug" geschreven ziet staan vind ik Minnebrugstoren ook wel voor de hand liggen, ook omdat de heer Van Dalen die gebruikte . Maar waar is nou die klok gebleven? De rechtbank?

meld misbruik

Pim 1 jaar geleden

Dat van die stadswal halverwege zijn al oude theorieën. Om van de oerbebouwing aan de Voorstraat in 1x naar de Spuihaven te gaan en daar de stadsmuur te bouwen, gaat sommigen te snel. Op dordrechtplattegronden.nl is de eerste stadskaart al raak. Daar wordt de binnengracht genomen als tussengrens. Punt is wel dat die tussenstap dan voor de Sint Elisabethsvloed plaatsgevonden zou hebben zo eind 13e eeuw. En daar is geen oorspronkelijk kaartmateriaal van. Dan is er daar ook een kaart van Henk ‘t Jong ‘Dordrecht 1285 ca’, waarin ook een stadsgracht wordt getekend die kennelijk bestond ergens ten zuidoosten van de Voorstraat rond 1271-1284. Maar of die daar ook liep waar Henk hem getekend heeft is maar de vraag. Er is ook nog de optie dat de stadsgracht oorspronkelijk doorliep bij de latere knik bij de Visstraat, dus over het tracé van de Dwarsgang en dan de Doelstraat Wijngaardstraat. De andere kaart van Henk ‘t Jong ‘Dordrecht 1270-1290’ op dordrechtplattegronden.nl gebruikt dan wel specifiek de binnengracht als zuidoostelijke grens van de stad en toont zelfs specifiek de Mennebrug met poortgebouw als uitgang uit de stad. Die is uit 2020 dus dat is toch redelijk recent.
Al met al veel theorieën, weinig concreets. Dus pin mij der niet op vast, I am just the messenger. Maar dat dat deel van de Vriesestraat in de 16e eeuw gewijd is, lijkt me gezien de bron dan weer wel heel waarschijnlijk. Misschien ook om een betere toegang tot de Vriesebrug te krijgen, want die zal ook ergens uit die tijd dateren. Op de kaarten van Van Deventer zijn in ieder geval nog helemaal geen bruggen over de Spuihaven getekend.

meld misbruik

J. de Korte 1 jaar geleden

Ha Pim/ Ton/ Andrew, 551_30083+ 551_30084 laten een oudere situatie zien waar ook de stadsmuur nog zichtbaar is. Wellicht interessant in dit kader. :) Waar kan ik terugvinden c.q. zien dat de stadsmuur daar ter plekke is opgeschoven waar Pim over schrijft?

meld misbruik

AvValen 1 jaar geleden

Dat de stadsmuur eerder nog een stukje meer naar binnen lag wist ik niet, en zo valt er toch nog steeds wat te leren.
Dat brede stukje achterin de Vriesestraat is inderdaad opvallend en daar lees je niet vaak over. Volgens Lips p.457 en 458 was dit het gevolg van een 16e eeuws verbredingsproject in het kader van een voorgenomen stadsuitbreiding (de straat was toen 'gewijd'). In zijn karakter een opmerkelijk 20e eeuw-achtige ingreep. Curieus is ook die stadsuitbreiding waarover ik zo mogelijk nog minder gelezen heb.

meld misbruik

Pim. 1 jaar geleden

En dan natuurlijk nog even opmerken dat dit er niet uitziet als een middeleeuwse toren omdat het verbouwd is naar een ontwerp van stadsarchitect George Nicolaas Itz uit 1839 552_231607

meld misbruik

Pim. 1 jaar geleden

Ha Ton, het korte antwoord is: dat kan heel goed, ik heb de tekst / naam overgenomen van andere afbeeldingen uit de beeldbank, 552_760081bijvoorbeeld.
Maar omdat ik dit dan wel een interessante opmerking vond en ik er niks van wist, is het lange antwoord: Matthys Balen er maar eens op nagelezen. Op folio 683 van volume 1 noemt hij de ‘Minrebroeders-, of Menne-Brugs-Torn’. Naar de Vriesestraat die ook de Minrebroedersstraat werd genoemd (folio 188). Dat dan weer naar het klooster gelegen aan de Voorstraat op de hoek met de Vriesestraat. Voor mijn gevoel wordt door Balen iets te veel met leestekens gespeeld, wat bij mij tot verwarring leidt. Ik kom uit op 3 naamsopties: Mennebrugstorn en Minrebroederstorn of Minrebroedersbrugtorn. Elders gebruikt hij ook nog Mennebrucxtoorn. Ik vind het moeilijk discussiëren met mensen die er al ruim 300 jaar niet meer zijn, maar ik zou dan toch uiteindelijk voor Minrebroederstorn / Minnebroerstoren kiezen. Vooral omdat de Mennebrug of Minnebrug aan de andere kant van het voorplein van de toren lag, kruising Vriesestraat met de Lenghenstraat. Ook daar is wel weer wat op aan te merken want zo onlogisch is de verbinding tussen toren en brug ook weer niet: de oude stadsmuur /stadswal liep langs de binnenzijde van de Binnengracht. De Mennebrug was dus ooit een brug van binnen naar buiten de stad. Daar bij die brug zal vast een toren hebben gestaan, de Mennebrugstoren. Het brede deel van de Vriesestraat lag toen buiten de stad. Ook niet zo onlogisch om daar dan je terechtstellingen te doen. Toen de stad werd uitgebreid tot de Spuihaven, en de stadsmuur opschoof, werd een nieuwe toren gebouwd bij de Vriesebrug. De oude Mennebrugstoren verloor zijn functie en verdween. Niet onlogisch dat de naam dan overging op die nieuwe toren. ‘Bij de Mennebrugstoren’ zal ook een plaatsaanduiding geweest zijn. Want ook nu is het nog steeds vreemd dat het plein tussen Lenghenstraat en Vriesebrug geen specifiekere naam heeft. Met ‘bij de Mennebrugstoren’ was dan voor iedereen duidelijk waar je moest wezen voor wat vermaak (= terechtstelling). Balen stelt ‘op welkers Voor-Pleyn ook was een Gerecht-plaats’. Al met al denk ik dat iedereen gelijk heeft. Vind ik het nog wel vreemd dat jouw terechte opmerking zo in de Beschrijving terecht is gekomen, want dat leest wel heel raar.

meld misbruik

Ton Waalboer 1 jaar geleden

Waarschijnlijk bedoel je de "Minnebrugstoren".
(Gesloopt in 1872. Was ook een plaats van terechtstelling.)

meld misbruik

Pim. 1 jaar geleden

Zie 552_319776 (identiek): Het Kruithuis of Minnebroerstoren op de Vest, gezien vanaf het Vrieseplein naar het westen in de Vriesestraat.

meld misbruik