Gezicht op de Lindengracht en de bruggen voor de Lastig Eendstraat en de Nieuwstraat …

14 reacties Commentaar van bezoekers

J.de Korte 5 maanden geleden

Al met al zou het er wellicht voor pleiten om de oude naam 'Lindengracht' te herintroduceren i.p.v. de Museumstraat :)

meld misbruik

J.de Korte 5 maanden geleden

Inderdaad de door jou genoemde blz. 111-113 met de daarop aangegeven tekeningen zijn zeer waardevol!.

meld misbruik

J.de Korte 5 maanden geleden

Ha Pim, bedankt voor je uitvoerige uitleg en toelichting. Buitengewoon interessant en boeiend! Wat een vraag al niet naar boven kan halen. Ik had er wel iets over gelezen in het boek "de oudste stad van Holland'van Henk 't Jong ( blz. 187) maar met jouw toelichting wordt het mij steeds helderder/ aannemelijker. Ik zal de door jou genoemde site's ook nog doorlezen. Ik begrijp wel uit het geheel dat er tot op heden helaas nog geen vaste bewijzen voor zijn terug gevonden. Maar wie weet lukt dit ook nog een keer! Wat een leuke/ spontane start dit nieuwe jaar ! :).

meld misbruik

Pim 5 maanden geleden

Henk ‘t Jong schrijft er sowieso een heel stuk over in zijn boek ‘De oudste stad van Holland’, blz. 111-113.

meld misbruik

Pim 5 maanden geleden

Waar je dat gaat lezen? Nergens denk ik. Balen heeft het 300 jaar later niet opgeschreven en de eerste stadskaart uit 1545 is ook 200 jaar later. Henk ‘t Jong heeft het wel in kaart gebracht in 2024, kaart te vinden op dordrechtplattegronden.nl, “Dordrecht 1270-1290”. Maar er zijn wel wat aanwijzingen dus, zoals de stadsstructuur. Maar ook wat meer concreet, zoals de combinatie Minnebrug en Minnebrugstoren, de alternatieve naam voor de Vriesepoort. Die Minnebrug lag op de kruising Vriesestraat - Lenghenstraat/Lindegracht, specifiek aangegeven op de eerste kadastrale kaart. En logischerwijze stond de Minnebrugstoren daar dan ooit ook. Maar er ligt 90 meter tussen de Minnebrug en de Vriesepoort, dus dat is alleen te verklaren als de toren eens 90 meter verplaatst is maar in de volksmond zijn oude naam behouden heeft. Overigens is er waarschijnlijk ook nog ergens eerder een stadsmuur en misschien gracht geweest waarbij de stadsgrens doorliep vanaf de Moordhoek ongeveer over het trace van de Dwarsgang langs het Augustijnenklooster en dan rechtdoor naar de Nieuwkerk. Dat is dan de hypothese van Johan Hendriks e.a. Ook te vinden op dordrechtplattegronden.nl “Dordrecht 1280-1325 stadsmuur”. Verder nog wel wat meer discussie te vinden bij 552_701152

meld misbruik

AvValen 5 maanden geleden

Boeiend! Ben wel heel benieuwd of er nog fragmenten bestaan. Vaak waren die muren groot en zwaar genoeg om in een tweede leven van nut te zijn, zoals ook Blaeu al laat zien. In steden als 's Hertogenbosch en Brussel is het oude tracee nog goed herleidbaar in bestaande panden en (tuin)muren. Ik vrees eigenlijk dat dat in Dordt niet zo is, al was het maar dat de sanering juist daar flink heeft huisgehouden maar je weet maar nooit. Ook in Brussel is er ongelofelijk veel verdwenen.

meld misbruik

Pim 5 maanden geleden

O ja, lastig te zien. Je moet wel bedenken dat in 1645 die muur al 300 jaar functieloos was. Dus nogal opgegaan in de bebouwing. Ik denk dat de kaart van Blaeu binnen de beeldbank het beste is op 552_160587. Langs de hele binnengracht zie je daar stukken muur. Bijvoorbeeld een heel duidelijk stuk vanaf het Begijnhof tot aan de Arend Maartenshof. Ook verderop richting het Nieuwkerksplein. En ook de andere kant op vlakbij de Spuipoort nog een stukje muur. Dat lijken ‘gewone’ muurtjes langs tuinen, maar dat is natuurlijk vrij zinloos. De gracht is immers voldoende barriere. Langs andere tuinen langs andere grachten zie je helemaal geen muren. Bijvoorbeeld rond de tuinen bij het Begijnhof. Geen muur te zien daar. Dus die muren staan daar niet zomaar. Andersom kun je het ook zien in de structuur van Dordrecht. Ooit was er een buitengracht/stadsgracht vanaf de Suikerstraat tot aan het Nieuwkerksplein, die later de binnengracht is geworden. Met aan de stadszijde een muur of wal. Toen een nieuwe stadsgracht is gegraven, de Spuihaven, met langs de binnenzijde de nieuwe stadsmuur, hebben ze dat een stukje buiten de stad gedaan. Dat heeft namelijk veel voordelen. Plantechnisch werkt het handiger op een stuk vrij land dan op de oude plek met huizen en erven van priveeigenaren. Verder heb je vanzelf een stukje stadsuitbreiding bij, ook mooi meegenomen. En voor de verdediging is het beter, want je laat voorlopig je oude verdedigingsmuur staan. Die aanpak zie je bijvoorbeeld ook op de kaart van Braun en Hogenberg, waar eerst de nieuwe stadsmuur langs de Oude Maas is neergezet, maar de oude stadsmuur langs de Kuipershaven nog staat. Toen de nieuwe stadsmuur langs de Spuihaven stond en de oude zijn functie verloor, zijn alle straten gewoon een stukje verlengd over de oude gracht naar de nieuwe stadsmuur. Dat zie je vanaf de Dolhuisstraat tot aan de Heer Heijmansuysstraat. Van de Spuipoort tot aan de Vriesepoort zijn ze gewoon rechtdoor gegaan en hebben ze het hele Begijnhof binnen de stad gebracht. Bij de stratenverlenging zullen ze wel alle oude stadspoorten bij de binnengracht hebben afgebroken want die stonden alleen nog maar in de weg maar de stukken stadsmuur langs prive-erven hebben ze gwoon laten staan. Die zijn dan in de loop van de tijd wel hier en daar door eigenaren gesloopt of gewoon ingestort, of er is af een toe een huis ingezet, maar overall kun de loop van die oude stadsmuur 300 jaar later nog prima herkennen op de kaart van Blaeu.

meld misbruik

J.de Korte 5 maanden geleden

Ha Pim, de door jou genoemde 1e stadsmuur aan de Lindegracht laat mij niet los, helemaal nieuw voor mij. Op foto 551_45004 en 552_ 101293 ( kaarten uit 1545) kan ik geen stadsmuur ontdekken langs de Lindegracht. Waar kan ik terugzien of lezen dat er aan de Lindegracht een stadsmuur gelopen heeft?

meld misbruik

J.de Korte 5 maanden geleden

Bedankt Pim en Andrew voor het meedenken en het reageren. Als ik de kaarten uit 1645 op foto 552- 101361 en 552101362 zie ik de 1e stadsmuur niet terug of kijk ik niet goed? Op de door mij genoemde tekening uit 1645 loopt de stadsmuur m.i. al langs de Spuihaven.

meld misbruik

AvValen 5 maanden geleden

Interessant wat je over die muur schrijft. Betekent dat ook dat op andere plekken op die kaart van Blaeu (of andere kaarten) die muur nog terug te vinden is? Of verborgen in latere bebouwing?

meld misbruik

Pim 5 maanden geleden

Wel interessant wat je daar vraagt Johan, want als je op de kadastrale kaart kijkt die Andrew noemt, min08037h01, dan zie je dat het merendeels vanaf de Augustijnenkamp enkelvoudige percelen zijn tot aan de Lindengracht. Het betreft de kadastrale percelen H1402 t/m H1418. Als het woningen waren geweest langs de gracht, waren het dubbele percelen geweest en had er ook wel een straatje langs de binnengracht gelopen of vanaf de Augustijnenkamp. In de perceelbeschrijvingen in de aanwijzende tafels oat08037h40 zie je daarnaast dat het gebruik van de meeste percelen ‘huis, gebouw en erf’ is. De huizen staan dan langs de Augustijnenkamp, wat je hier ziet zijn dus voor het merendeel gebouwen, niet in gebruik als woonhuis. Pakhuizen en opslagruimtes dus. Alleen het gebouw in het midden, met de twee dakkapellen, is een woonhuis (feitelijk twee onder één kap). Er loopt ook een gang naartoe vanaf de Augustijnenkamp. Ook historisch gezien is het logischer dat het enkele percelen waren want de huizen aan de Augustijnenkamp stonden vlakbij de eerste middeleeuwse stadsmuur / stadswal. Toen de eerste stadsmuur en oude stadsgracht (de Lindengracht) zijn verdedigende functie verloor bij de bouw van de nieuwe stadsmuur langs de nieuwe stadsgracht (de Spuihaven), zullen de perceeleigenaren de muur ter plaatse hebben afgebroken en er op een gegeven moment functionele handelsgebouwen langs een praktisch transportwater hebben gebouwd. Op de kaart van Blaeu uit 1645 is dit één van de weinige stukjes gracht waar de oude stadsmuur al verdwenen is.

meld misbruik

AvValen 5 maanden geleden

Niet helemaal. De bebouwing aan de gracht zelf stond los achter de huizen van het Augustijnenkamp. Achter in de achtertuin daarvan zeg maar, al was de ruimte beperkt en waren de binnenterreinen aardig dichtgeslibd dus veel tuin was daar niet meer over. Zie bijv. de kadastrale kaart van 1832.
Verder allen een gezond en voorspoedig nieuw jaar!

meld misbruik

Ad 5 maanden geleden

Volgens mij wel. Johan.

meld misbruik

J.de Korte 5 maanden geleden

Vraag: kijken we rechts tegen de achterzijde van woningen aan het Augustijnenkamp?

meld misbruik